در واقع IP مخفف عبارت Internet Protocol Address بوده که معادل فارسی آن “آدرس پروتکل اینترنت” می‌باشد، در بستر اینترنت هزاران دستگاه، گجت، سیستم و… در حال فعالیت بوده که در اکثر مواقع نیازمند برقراری ارتباط و تبادل اطلاعات برای پایدار ماندن اینترنت و رفع نیاز کاربران هستند، ولی آیا تا کنون از خود پرسیده‌اید این دستگاه‌ها چگونه یکدیگر را در شبکه یافته و دچار خطا نمی‌شوند؟
در حقیقت IP آدرس از یک سری عدد و رقم تشکیل شده که با قاعده و گرامر خاصی کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند تا شماره‌‌های شناسایی یکتایی برای دستگاه‌های فعال در بستر اینترنت فراهم آورند، به زبان ساده‌تر IP یک شماره شناسایی است که با استفاده از آن می‌توانیم بین دستگاه‌های فعال در شبکه تمایز ایجاد کرده و آن‌ها را از یکدیگر تشخیص دهیم.
آی‌پی را میتوان به تمام شماره شناسایی‌هایی که تا‌به‌حال دیده‌اید نسبت داد، به عنوان مثال کد ملی که شماره شناسایی هویتی یک فرد است را تصور کنید، ما با این شماره افراد را از یکدیگر تشخیص می‌دهیم، شماره‌ای که برای هر شخص منحصربهفرد بوده و هیچگاه با دو کد ملی یکسان روبهرو نخواهیم شد، این مثال قابل تعمیم برای بقیه شماره شناسایی‌های مورد استفاده ما در زندگی است، به عنوان مثال شماره‌ی پلاک خودرو‌ها، شماره‌ی پلاک خانه‌ها و…
تمام مثال‌های ذکر شده دارای یک ویژگی خاص هستند و آن یکتا بودن این شماره‌ها است، آی‌پی نیز در شبکه‌هایی مانند اینترنت خاصیت یکتا بودن را دارد. در واقع آی پی اختصاص داده شده به هر دستگاه با دستگاه دیگر متفاوت است در صورت اختصاص یک آی‌پی یکسان به دو دستگاه مختلف، شبکه دچار اختلال خواهد شد.
آی‌پی‌ها در دسته‌بندی‌های متفاوتی گروه‌بندی می‌شوند که در ادامه تمام آن‌ها را بررسی می‌کنیم، اما یکی از معروف‌ترین این دسته‌بندی‌ها که شاید بیشتر با آن برخورد داشته باشیم، تفاوت در شماره‌ی نسخهی آی‌پی است، به طور کلی در حال حاضر دو نسخهی مختلف از IP را در اختیار داریم:
جالب است بدانید، فرایند شکل‌گیری آی‌پی نسخهی 6 داستان جالبی دارد، هنگامی که دستگاه‌های موجود در شبکه افزایش یافتند، به دلیل کمبود تعداد آدرس‌های منحصربهفرد استفاده شده در شبکه، متخصصین در پی حل این مشکل بر‌آمده و پس از تحقیقات فراوان تصمیم گرفتند یک نسخهی جدید از IP را معرفی کنند که تعداد آدرس‌های بیشتری را در خود داشته باشد و بدین ترتیب پای آدرس IP نسخهی 6 به میان آمد، در ادامه به طور دقیق این دو مورد را بررسی کرده و تفاوت‌های هریک را برای شما شرح می‌دهیم.
برای نمایش دادن آدرس IPv4 سه صورت نمایش مرسوم است:
راحت‌ترین و ساده‌ترین نوع نمایش آدرس آی‌پی، برای ما انسان‌ها نوع دسیمال آن است، یعنی نمایش در مبنای 10 که به صورت اعداد معمولی روزانه با آن‌ها سروکار داریم.
طول آی پی ورژن چهار، 32 بیت بوده که به صورت 8 بیت 8 بیت و به وسیله نقطه (.) از یکدیگر جدا شده‌اند، قالب کلی آی‌پی نسخهی 4 به صورت زیر است:
___ . ___ . ___ . ___
هر کدام از قسمت‌های آی‌پی بالا که با نقطه از یکدیگر جدا شده‌اند را یک Octa (به معنای 8تایی) می‌نامیم زیرا هر کدام از بخش‌های جدا شده برابر با 8 بیت (معادل یک بایت) می‌باشد و می‌تواند عددی را در بازه ی 0 تا 255 به خود بگیرد، بنابراین محدوده‌ی آی‌پی ورژن 4 از 0.0.0.0 تا 255.255.255.255 است.
با دقت در تصویر بالا، می‌توانید دلیل محدودیت ورژن 4 آی‌پی را مشاهده کنید، با یک محاسبه‌ی سر انگشتی تعداد آدرس‌های یکتای IPv4 را 232 عدد به‌دست می‌آوریم که این یعنی تقریبا 4294967296 آدرس یکتا که با توجه به افزایش روز افزون دستگاه‌های موجود در بستر شبکه با کمبود تخصیص آدرس یکتا برای تمام دستگاه‌ها روبهرو خواهیم بود، بنابراین برای حل این مشکل از IPv6 کمک خواهیم گرفت!
در نسخهی 6 از IP با ساختاری پیچیده‌تر، یعنی یک عبارت 128 بیتی روبرو هستیم که اعداد به صورت 8 بخش 16 بیتی و به کمک علامت دونقطه (:) از یکدیگر جدا شده‌اند.
در IPv6 از مبنای 16 یا هگزادسیمال اعداد استفاده شده است پس علاوه بر اعداد 0 تا 9 که به صورت معمول در آی‌پی استفاده می‌شوند، به‌جای اعداد 10 تا 15 نیز به ترتیب حروف A تا F جایگذاری می‌شوند، هر بخش 16 بیتی محدوده‌ای از 0000 تا FFFF را در خود جای می‌دهد.
همچنین ذکر این نکته حائز اهمیت است که برای سادگی در خواندن IPv6 در بخش‌هایی که هر 16 بیت، برابر با 0 هستند، کل بخش قابل حذف است، به عنوان مثال آدرس‌های زیر دقیقا باهم برابرند:
BA:D3:0:CA23:9C5A
BA:D3:0:0:0:0:CA23:9C5A
همانطور که گفتیم، متخصصان شبکه به دلیل محدودیت در تعداد آی‌پی نسخهی 4 تصمیم بر به‌کارگیری IPv6 گرفتند، پس با این توصیف میتوان تعداد آدرس‌های یکتا را در نسخه شش از آی‌پی محاسبه کرد که تعداد آن، یک عدد تقریبا نجومی خواهد بود، تعداد کل آدرس‌های یکتای موجود در آی‌پی نسخهی 6 برابر با 2128 عدد آی‌پی منحصر به‌فرد می‌باشد!
